Çilek desenli iğne oyası örneği, Türk el sanatlarının güzel ve ince bir örneğidir. İğne oyası, ipek, pamuk veya sentetik ipliklerle, tek bir iğne kullanılarak atılan minik düğümlerle yapılan, üç boyutlu ve dantel benzeri bir el işidir. Çok zahmetli ve detaylı bir iştir. Motif, belirgin bir şekilde küçük çilekleri andırıyor. Kırmızı ve yeşil renklerin kullanımı, çileklerin olgunlaşmış meyve ve yapraklarını temsil ediyor.
En yaygın kullanım alanı, kadınların başörtüsü olarak kullandığı yazma veya tülbentlerin kenarıdır. Bir tülbent kenarına, genellikle zürafa adı verilen temel sıra üzerine işlenir. Çilek motifi, doğadan ilham alan ve genellikle bereket, neşe veya mevsimsel güzellikleri simgeleyen geleneksel Türk motiflerinden biridir. Bu örnekteki gibi iki farklı kumaşın birleştiği yerde kullanılması, geçişe zarif bir detay katmıştır.
Bu tür bir oyayı yapmak sabır, ince işçilik ve tecrübe gerektirir. El emeği göz nuru olduğu için, makine işi dantellere göre daha değerlidir.
Yapılışında Gereken Malzemeler
İnce Oya ipliği (genellikle suni ipek veya naylon), ince ve uzun bir Oya iğnesi, tülbent/yazma veya havlu kenarı gibi zemin kumaşı.
Çilek Motifi Nasıl Yapılır?
- Kenar Hazırlığı: Öncelikle oyayı yapacağınız kumaşın kenarına, tüm iğne oyalarının temeli olan Zürafa sırası yapılır. Zürafa, kumaşın kenarına atılan minik, birbirine eşit düğümlerden oluşan bir kenar sırasıdır.
- Zürafa sırasının üzerine, çilek motifi için temel oluşturacak bir sıra genellikle birkaç zürafa atlayarak başlanır.
- Pırpır ve Artırma: Çileğin yuvarlak hatlarını oluşturmak için iplikle minik ilmekler, pırpır atılır. İlmeklerin üzerine düğümler atılarak, çoğunlukla iki yandan artırma tekniğiyle motif yavaşça genişletilir.
- Çileğin yukarıya doğru sivrileşen şeklini vermek için belirli sıralarda artırma durdurulur veya eksiltme yapılır. Tamamen motife bağlıdır.
Çilek Motifi Yaprağı ve Sapı Yapılışı
- İplik Değişimi: Kırmızı iplik bitirilip kesilir ve yeşil ipliğe geçilir.
- Çanak Yaprak: Çilek motifinin tepe kısmına, yaprakları oluşturacak şekilde genellikle 4 veya 5 adet küçük pırpır veya küçük yaprak motifi yapılır.
- Sap: Çilek motifinin üstünden geçerek bir sonraki çileğe veya genellikle bir sıra zürafa ile zürafa sırasına bağlanacak sap kısmı yapılır.
- Tekrar: Örneğin 5-10 zürafa atlanarak belirli aralıklarla aynı motif tekrarlanır.