Türkiye'nin geleneksel el sanatlarından biri olan ve özellikle başörtüsü kenarlarını süslemek için kullanılan Oya tekniği ile yapılmış, papatya motifli bir süsleme örneğidir.
Oya Örneklerinin Özellikleri
Oya, Anadolu'da yüzyıllardır yapılan, ipek, pamuk veya sentetik ipliklerle örülen zarif bir dantel türüdür. Başörtüsü, mendil, havlu kenarları gibi çeşitli tekstil ürünlerini süslemek için kullanılır. Oya, kullanılan araca göre farklı isimler alır.
Oya Teknikleri nelerdir?
- İğne Oyası (İğne Danteli): En ince ve en zor olanıdır, küçük bir iğne ile düğümler atılarak yapılır.
- Tığ Oyası (Tığ Danteli): Tığ kullanılarak yapılır, fotoğraftaki örneğin bu teknikle yapılmış olma ihtimali yüksektir.
- Mekik oyası, şiş oyası, firkete oyası gibi farklı çeşitleri de vardır.
Oya motifleri doğadan, özellikle çiçeklerden, kelebeklerden ve kuşlardan ilham alır. Papatya gibi çiçek motifleri en popüler olanlardandır. Anadolu'da oya, kadınların duygu ve düşüncelerini, hatta yaşlarını ve medeni durumlarını ifade ettikleri bir gizli dil veya Anadolu kadınlarının dili olarak da bilinir. Papatya motifi de masumiyet, sadelik veya saf aşk gibi anlamlar taşıyabilir.
Papatya Motifli Tığ Oyası Örneğinin Özellikleri
- Beyaz iplikle yapılmış, ortasında koyu yeşil bir halka bulunan stilize edilmiş papatya veya küçük bir çiçek motifi.
- Çiçeklerin altındaki yeşil kısımlar ve ana hatlar zincir ve tırabzan gibi temel tığ oyası teknikleriyle yapılmış gibi görünüyor.
- Gri veya bej tonlarında ince dokulu bir kumaş, yazma, tülbent üzerine, beyaz ve koyu yeşil ipliklerle işlenmiştir. Bu renk kombinasyonu, çiçeğin doğal görünümünü vurgular.
- Bu tarz bir tığ işi süsleme, bir başörtüsünün; yazma veya tülbent kenarına eklenir ve ona zarif, el yapımı bir değer katar.
Papatya Motifli Tığ Oyası Nasıl Yapılır?
Tığ oyası papatya motifinin yapılışı, temel tığ tekniklerini; zincir, sık iğne, tırabzan içerir ve birkaç aşamada tamamlanır.
- Başörtüsü, yazma kenarının hazırlanması, tığ battı aşaması Öncelikle oyayı işleyeceğiniz başörtüsünün kenarını hazırlamanız gerekir. Bu, oyanın düzgün durmasını sağlar. İpi tığ ile kumaşın kenarına sabitleyin. Başörtüsünün kenarına, tığ ile küçük zincirler çekerek ve belirli aralıklarla batarak bir dizi köprü veya yuva oluşturulur. Tığ oyasının temelini oluşturur.
Çiçeğin Yeşil Kısımlarının ve Yuvasının Yapılması
- Motifler belirli aralıklarla, yeşil bir yaprak veya dal görünümüyle bağlanır.
- Birkaç tığ battı atlayarak zincir çekilir veya tırabzan yapılır.
- Papatyanın oturacağı merkezi halka veya yuva oluşturulur. Zincir çekilip birleştirilerek veya birkaç tırabzanla şekillendirilerek yapılır. Örnekteki yeşil kısım, çiçeğin gövdesi ve ortasındaki boşluğu, tohum yuvası çevreleyen halkanın birleşimidir.
Beyaz Papatya Yapraklarının Yapılması
- Bu aşama motifin ana unsurudur. Beyaz iplik kullanılır. Beyaz iplik, yeşil yuvanın içine sabitlenir.
- Papatyanın yaprakları, yeşil halkanın etrafına eşit aralıklarla örülür. Yaprakları yapabileceğimiz teknikler şöyledir.
- Pıtırcık: Bir yuvaya birden fazla yarım tırabzan veya dolgu yapılıp, tığda biriktirilerek tek seferde çekilir ve puf, kabarık bir görünüm elde edilir. Yapraklar kabarık göründüğü için bu teknik veya benzeri bir dolgu tekniği kullanılmış olabilir.
- Zincir ve Sık İğne: Daha sade yapraklar için zincir çekilir, yuvaya batılır, tekrar zincir çekilip yuvaya batılır. Papatya görünümü oluşana kadar bu yapraklar yan yana, yeşil halkanın etrafında tekrarlanır.
- Papatya tamamlandığında beyaz iplik sabitlenir ve kesilir.
- Motifler Arası Bağlantı: Papatya motifleri tamamlandıktan sonra, bir sonraki motif için gerekli aralık bırakılır ve tekrar yeşil iplikle tığ battı ve yuva aşamalarına dönülür. Fotoğrafta motifler arasında beyaz iplikle atılmış ince bir köprü, zincir ve tığ battı üzerine sabitlenmiş küçük beyaz boncuk benzeri pıtırcıklar da görünüyor, bu da motife ek bir estetik katman sağlar. Başörtüsünün tüm kenarı istenilen uzunlukta aynı adımlar tekrarlanarak motiflerle süslenir.