Yelpaze motifi, iğne oyasında sıkça rastlanan, açılmış bir yelpazeyi andıran, zarif ve gösterişli bir modeldir. Piramit, dağ, çiçek veya pırpır gibi temel tekniklerin bir araya getirilmesiyle oluşturulur. Motifin büyüklüğü ve karmaşıklığı, el işçiliğinin zorluğunu ve değerini belirler. Büyük ve dolgun yelpazeler, yoğun ve zahmetli bir çalışma gerektirir.
İğne Oyasının Özellikleri
İğne oyası, ipek, pamuk veya sentetik ipliklerle ince bir iğne kullanılarak yapılan, minyatür heykelciklere benzeyen, üç boyutlu ve dantel inceliğinde bir el sanatıdır. Başörtüsü, yazma, tülbent kenarlarını süslemek için kullanılır.
Mavi renk, iğne oyasında sıkça kullanılır ve genellikle gökyüzü, deniz, huzur, dinginlik ve güven gibi anlamları taşır. Açık mavi tonları ferahlık katarken, lacivert gibi koyu tonlar daha ağır ve asil bir görünüm sağlar.
Yelpaze motifi, başörtüsüne hareketli ve gösterişli bir kenar süsü kazandırır. Mavi tonlarıyla birleşince özellikle yazlık ve baharlık kullanıma uygun, ferahlatıcı bir hava oluşturur.
Hem günlük kullanım hem de düğün, nişan, mevlüt gibi özel günler için de tercih edilebilir. İğne oyası çok ince ve sabır gerektiren bir iş olduğu için, bu tür başörtüleri yüksek bir el emeği ve sanatsal değere sahiptir.
İğne Oyası Yapılışı İçin Gerekli Malzemeler
- Başörtüsü, Yazma, Tülbent: Oyanın yapılacağı kenar.
- İğne: İnce ve uzun iğne oyası iğnesi.
- İplik: Genellikle suni ipek veya naylon oya ipliği. Mavi ve zemin için yeşil veya uygun renk.
- Makas: İplik kesmek için.
Mavi İğne Oyası Nasıl Yapılır?
Temel olarak zürafa ve pırpır teknikleri üzerine inşa edilen bir motif türüdür.
- Zürafa Zemin Hazırlığı: Öncelikle başörtüsünün kenarına, oyanın temelini oluşturacak olan zürafalar yapılır. Zürafa, ipliğin başörtüsü kenarına düğümlenerek yapılan küçük halkalardır.
- Yuva, Köprü Oluşturma: Belirli sayıda zürafa atlanarak, örneğin 3-5 zürafa, iplikle geniş bir yuva veya köprü oluşturulur. Bu yuva, yelpaze motifinin oturacağı ana zemin olacaktır.
- Yelpaze Başlangıcı, Pırpır veya Zürafa Silsilesi: Yelpaze motifinin başlangıcı genellikle bu yuvanın içine belirli sayıda küçük pırpırlar veya küçük zürafalarla yapılır.
- Pırpır: İpin yuva içine düğümlenerek yapılan küçük, dik ilmeklerdir.
- Motifin Yükseltilmesi ve Şekillendirilmesi, Eksiltme Artırma: Yelpazeye benzeyen o formun verilmesi için, genellikle yapılan zürafa veya pırpır sayısı her sırada azaltılır veya artırılır.
- Eksiltme, Sivri Uçlu Yelpaze: Her sıranın başında ve sonunda bir zürafa eksiltilerek motif yukarı doğru daraltılır ve sivri bir tepe elde edilir.
- Artırma, Geniş Yelpaze: Bazı modellerde ise belirli bir noktaya kadar artırma yapılır, sonra eksiltmeye geçilir.
- Kanatları Tamamlama, Yelpaze Dokusu: Yelpaze motifi, genellikle birden fazla; 3, 5 veya 7 kanattan oluşur. Her kanat, yukarıdaki eksiltme artırma tekniğiyle ayrı ayrı örülür. Bazı yelpaze modellerinde, yelpazenin kenarlarına ekstra kirpik veya küçük pırpırlar eklenerek daha dolgun ve dekoratif bir görünüm sağlanır.
- Bağlantı ve Tekrar: İlk yelpaze kanadı bittikten sonra, başlangıçtaki yuvaya geri inilir ve bir sonraki yelpaze kanadına geçilir. Tüm yelpaze kanatları tamamlandıktan sonra, başörtüsü kenarında belirli sayıda boş zürafa bırakılarak bir sonraki yelpaze motifine başlanır.