El nakışı kasnak işi, hem bir nakış tekniği hem de nakış sırasında kullanılan temel bir alet olan kasnak veya diğer adıyla gergef etrafında şekillenen geniş bir el sanatları alanıdır. Keten kumaş, doğal yapısı ve dokusu sayesinde kasnak işi ve nakış için oldukça uygun ve popüler bir zemin malzemesidir.
Kasnak ile El Nakışı Özellikleri

Keten, doğal liflerden yapıldığı için hem hoş bir görünüme sahiptir hem de ipliğin kumaş arasından geçirilmesini kolaylaştırır. Keten lifleri sağlamdır, bu sayede işleme sırasında kumaşın kolayca yıpranmasını veya deliklerin büyümesini önler. Özellikle sıkı dokunmuş ketenler, nakışın veya diğer kasnak işi tekniklerinin daha iyi oturmasını ve desenin net görünmesini sağlar.
Keten Üzerinde Kullanılan Popüler Teknikler
"Kasnak İşi" terimi, bazen geleneksel ve spesifik bir Türk-İslam işleme tarzı olan Suzeni tekniğini ifade etmek için de kullanılır. Geniş ve büyükçe bir tahta kasnağa gerilen kumaş üzerine tığ ile yapılan bir zincir işi tekniğidir. Kolay yapılışı ve gösterişli olması nedeniyle popüler olmuştur. Genellikle sık dokumalı kumaşlara uygulanır ve örtü, oda takımı, seccade gibi pek çok üründe kullanılır.
Kasnakta Uygulanan El Nakışı Teknikleri
Kasnak, bir alet olduğu için, üzerine gerilen kumaş üzerinde iğne ve iplikle sayısız el nakışı tekniği uygulanabilir. Bu tekniklerin en yaygın olanları şunlardır:
- Zincir İşi: Halka halka birbirine kenetlenen ilmeklerle oluşturulur. Hem dolgu hem de kontür çevre çizgilerinde kullanılır. Kasnak işinin temelini oluşturur.
- Sap İşi: Dal, sap ve ince kontür çizgilerini oluşturmak için idealdir. Hafif eğimli ve birbirini takip eden dikişlerden oluşur.
- Tekli Zincir İşi: Yaprak ve küçük taç yaprakları gibi ayrı duran, gözyaşı damlası şeklinde ilmekler oluşturur.
- Eğrelti Otu İşi: Genellikle dalların, yaprakların ve dolgu alanlarının kontürünü oluşturmada kullanılan, V şeklindeki dikişlerdir.
- Punch Nakışı: Kalın ve yoğun dokulu keten çeşitleri (örneğin keten kanvas) punch iğnesi ile yapılan bu kabarık (havlu görünümlü) nakış tekniği için çok uygundur. Kumaşın ipliği tutma gücü önemlidir.
- Kanaviçe (Etamin): Ketenin hafif delikli veya eşit dokunmuş (mavi/kahverengi kareler oluşturan) türleri, özellikle bu teknik için idealdir. Desenler küçük "çarpılar" (×) aracılığıyla oluşturulur.
- Basit El Nakışları: Zincir işi, tohum işi, sap işi gibi temel nakış teknikleri, ince veya normal kalınlıktaki ketenler üzerinde sıklıkla kullanılır ve zarif bir görünüm yaratır.
- Suzeni (Kasnak İşi): Geniş kasnaklara gerilen kumaş üzerine tığ veya iğne ile zincir şeklinde yapılan bir kasnak işi türüdür. Keten, bu teknikte de zemin olarak tercih edilebilir.
Kasnağa Takma ve İşleme İpuçları
- Kumaşı Kasnağa Germe Kumaşı kasnağa yerleştirirken ne çok gerin ne de çok gevşek bırakın. Kumaş, parmağınızla üzerine dokunduğunuzda hafifçe gergin olmalı ancak eğrilmemelidir.
- Gerginlik Kontrolü: Kasnak vidasını sıktıktan sonra kumaşı asla çekmeyin, bu desenin yerleşimini bozabilir. Kumaş gevşekse, kasnaktan çıkarıp tekrar doğru gerginlikte takın.
- İplik Yönü: Kumaşı kasnağa gererken en ve boy ipliklerine (düz iplik yönü) dikkat edin ve vereve (çaprazlama) çekmekten kaçının.
İğne ve İplik Seçimi
- İğne: Kumaşınızın kalınlığına ve tekniğe uygun bir nakış iğnesi kullanın. İnce iğne ile çalışıyorsanız, ketenin dokumasının seyrek olmamasına dikkat edin.
- İplik: Ketenin doğal dokusunu tamamlayacak muline veya diğer nakış ipliklerini kullanabilirsiniz. İnce bir keten üzerinde çalışıyorsanız, ipliği iki kat kullanmak daha dolgun bir görünüm sağlayabilir.
Keten Üzerine Kasnak İşi (Nakış) Adım Adım Yapılışı
- Deseninizi Kumaşa Aktarın:İşlemek istediğiniz deseni kağıda çizin veya bir çıktı alın. Deseninizi keten kumaşın üzerine, kasnağın içinde kalacak şekilde yerleştirin. Karbon kağıdını (koyu renkli kısmı kumaşa bakacak şekilde) keten kumaşın üzerine, desen kağıdını da onun üzerine koyun. Kalemle bastırarak desenin üzerinden dikkatlice geçin. Desen kumaşa geçmiş olacaktır. Diğer yöntem ise desenin altına bir ışık kaynağı koyarak (cam veya ışıklı masa) desenin çizgilerini kumaşa doğrudan çizebilirsiniz.
- Kumaşı Kasnağa Gerin Kasnağı iç ve dış halka olarak iki parçaya ayırın. İç halkayı düz bir zemine koyun. Keten kumaşınızı, üzerinde desen olan yüzü yukarı bakacak şekilde iç halkanın üzerine yerleştirin. Dış halkayı kumaşın üzerine kapatın ve vidayı hafifçe gevşeterek aşağı doğru bastırın. Kumaşın her tarafının eşit gerginlikte olduğundan emin olduktan sonra kasnağın vidasını iyice sıkıştırın. Kumaş, davul derisi gibi gergin olmalıdır; parmağınızla vurduğunuzda tok bir ses gelmeli. Püf Nokta: Kumaşı gererken enine ve boyuna iplik yönünü takip edin, vereve (çaprazlama) çekmekten kaçının.
- İşlemeye BaşlayınKeten üzerine en sık uygulanan temel teknikler Zincir İşi, Tohum İşi (Düz Batım) ve Sap İşi'dir.
Tam Çarpıları Tamamlama
- Muline ipliğinizi istediğiniz kata (genellikle 2 veya 3 kat) ayırın ve iğneye geçirin. İpin ucuna düğüm atmaktan kaçının. Yeni başlayanlar için düğüm atılabilir, ancak profesyonel görünüm için ipliğin ucunu kumaşın arkasında birkaç dikişin altından geçirerek sabitlemek daha iyidir.
- Sap işi, dalları ve konturları işlemek için harikadır. İpliği desende çalışmaya başlayacağınız yerden kumaşın altından üste doğru çıkarın. İpliği çıkardığınız noktanın biraz ilerisine (kısa bir mesafe) batın ve hemen hemen ilk noktadan çıktığınız yere yakın bir yerden tekrar yukarı çıkarın. İpliği her zaman aynı yönde tutarak (sağda veya solda), bir önceki dikişin bittiği yere yakın bir yerden batıp, her seferinde geriye doğru hareketle ilk dikişin bittiği noktadan iğneyi çıkarın. Sanki bir burgu oluşturuyormuş gibi dal boyunca çalışmaya devam edin.
İpi Bitirme
- İşiniz bittiğinde, iğneyi kumaşın alt yüzüne (tersine) geçirin. İpliği kesmek yerine, zaten işlediğiniz dikişlerin altından birkaç kez geçirerek sabitleyin ve sonra kesin. İşleme tamamlandıktan sonra kumaşı kasnaktan çıkarın. Kumaş üzerinde kalan kalem izlerini (kaybolan kalem kullandıysanız suyla, diğer kalemler için uygun bir temizleyici ile) dikkatlice temizleyin. İşlediğiniz deseni bir süs eşyası olarak kullanmak isterseniz, son bir kasnağa gererek çerçeveleyebilir veya panonun arkasını bir kumaşla kapatarak bitirebilirsiniz.